Gospodarka obiegu zamkniętego - znaczenie dla firm

Gospodarka obiegu zamkniętego –  jakie ma znaczenie dla firm?

Współczesny świat stoi przed ogromnym wyzwaniem, jakim jest redukcja ilości odpadów produkcyjnych. Pod koniec XX i na początku XXI wieku problem stał się wielowymiarowy, negatywnie wpływając na środowisko i zdrowie ludzi. Rosnąca świadomość na temat tych problemów zmusza nas do poszukiwania nowych rozwiązań. Jednocześnie przemysł nieustannie rośnie, wciąż przyczyniając się do powiększania tego problemu, ale i motywując firmy do wdrażania efektywnych strategii zarządzania produkcją i odpadami.  Te mają pomóc zredukować powstające produkty uboczne przez wprowadzanie nowoczesnych technologii, które pozwalają na recykling i ponowne wykorzystanie materiałów. W tej kwestii coraz większą rolę odgrywają także przepisy państwowe i unijne regulujące poziom emisji zanieczyszczeń i wymuszające na przedsiębiorcach wprowadzanie konkretnych metod produkcji. Jednym z najważniejszych aspektów tych zmian jest transformacja gospodarki. Czym jest gospodarka obiegu zamkniętego? Czas poznać jej zalety!

Gospodarka obiegu zamkniętego a obecny stan rzeczy

Gospodarka liniowa to system funkcjonujący od tysiącleci. To model bazujący na zasadzie „wyprodukuj-użyj-wyrzuć”. Oznacza to, że dla producentów liczy się przede wszystkim zysk. Natomiast konsumenci wykorzystują dany produkt tak długo, jak jest im potrzebny, po czym pozbywają się pochodzących z niego odpadów (a nawet i samego przedmiotu, na przykład starego telefonu, który wciąż działa), nie martwiąc się o to, co dalej. W gospodarce liniowej najmniejszą wagę przykłada się do sprawnego zarządzania odpadami. Takie podejście doprowadziło nas do obecnego stanu rzeczy, gdzie coraz więcej państw zmaga się ze skutkami tych zaniedbań. Rosnąca presja społeczna sprawia, że wiele firm decyduje się na zmiany, przechodząc z gospodarki liniowej na gospodarkę obiegu zamkniętego. Co kryje się pod tym pojęciem?

Zasady gospodarki obiegu zamkniętego

Gospodarka obiegu zamkniętego (ang. circular economy) to system produkcji i konsumpcji, który koncentruje się na maksymalnym wykorzystaniu dostępnych zasobów. Główne założenia tego systemu są w teorii bardzo proste, lecz w praktyce wymagają wprowadzenia dużych zmian i wyznaczenia zupełnie nowych strategii zarządzania odpadami. Podstawowe zasady gospodarki obiegu zamkniętego to:

• maksymalne wykorzystywanie dostępnych zasobów;
• wytwarzanie produktów wielokrotnego użytku;
• używanie surowców, które można poddać recyklingowi;
• projektowanie przedmiotów łatwych do naprawienia;
• ograniczanie marnotrawstwa;
• odpowiedzialne zarządzanie zasobami;
• minimalizowanie ilości odpadów, które nie mogą zostać poddane recyklingowi;
• prowadzenie firmy zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Gospodarka obiegu zamkniętego to idea mająca zapewnić efektywne wykorzystywanie zasobów i redukowanie negatywnego wpływu produkcji na środowisko. Istotne jest tutaj, aby wytwarzane dobra i materiały wyróżniały się długą żywotnością, a generowanie odpadów było jak najbardziej ograniczone. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie surowców w gospodarce przez dłuższy czas, co sprzyja zrównoważonemu rozwojowi.

Czym jest gospodarka obiegu zamkniętego według polskiego prawa?

W Polsce wszystko, co związane z odpadami, reguluje Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach rozróżniająca odpady komunalne, zwykłe odpady i produkty uboczne. Te ostatnie są produktami powstającymi podczas produkcji, ale niebędącymi jej celem. Co więcej, wdrażanie zasad gospodarki obiegu zamkniętego w naszym kraju nadzoruje Ministerstwo Rozwoju. 10 września 2019 roku Rada Ministrów przyjęła uchwałę dotyczącą transformacji gospodarki liniowej w gospodarkę obiegu zamkniętego. Zmiany te są wspierane przez przepisy prawa Unii Europejskiej.

Korzyści płynące z wprowadzenia Gospodarki Obiegu Zamkniętego

Nowy standard zarządzania produkcją i produktami ubocznymi (oraz odpadami) ma wiele zalet dla firm – zarówno tych dużych, jak i dla małych oraz średnich przedsiębiorców (MŚP). Warto dodać, że system ten będzie zyskiwać popularność, aż w końcu stanie się prawdopodobnie restrykcyjnym wymogiem prawnym. Dlatego też wprowadzenie go wcześniej do danej firmy może przygotować przedsiębiorcę na nadchodzące zmiany. Głównymi zaletami gospodarki obiegu zamkniętego są:

• Ochrona środowiska – która ma formę ponownego wykorzystywania i recyklingu surowców. Nowa strategia zmniejsza także użycie zasobów naturalnych i zanieczyszczanie środowiska.
• Spadek zapotrzebowania na surowce – wiele z nich to surowce nieodnawialne, dlatego ich podaż jest ograniczona. Recykling przedmiotów przyczynia się do redukcji ryzyka związanego z dostępnością konkretnych surowców na rynku.
• Wdrożenie innowacji – nowe wyzwania wymagają nowych rozwiązań. Zmiany mogą przyczynić się do powstania wielu dotąd nieistniejących zawodów, specjalizacji i firm skupiających się na działaniach proekologicznych.
• Wzrost gospodarczy – choć brzmi to jak przeciwieństwo gospodarki obiegu zamkniętego, tak naprawdę wiele z wyrzucanych produktów i odpadów nadaje się do ponownego użycia. Recykling pozwala więc na oszczędność środków, co może doprowadzić do ożywienia gospodarki i rozwoju firm.

Rozwój gospodarki obiegu zamkniętego wśród MŚP

Mali i średni przedsiębiorcy mogą liczyć na wsparcie państwa, jeśli zdecydują się na gruntowne zmiany w produkcji i zarządzaniu odpadami. Przykładem takiej pomocy są konkursy i dofinansowania. W 2023 roku w Polsce odbył się konkurs „Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP, etap I – opracowanie modelu biznesowego GOZ-transformacji”, który był organizowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Jego założeniem było wsparcie zgłoszonych projektów wprowadzających metody produkcji zgodne z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego na terenie Wschodniej Polski. Mali i średni przedsiębiorcy mogli liczyć na jednorazowe wsparcie w wysokości blisko 83 tys. zł.

Przykładowe działania zgodne z zasadami gospodarki obiegu zamkniętego

Jednym z najważniejszych założeń gospodarki obiegu zamkniętego jest naprawa produktów przed ich wyrzuceniem lub poddaniem recyklingowi. Zanim podejmiemy decyzję o pozbyciu się danego przedmiotu, warto rozważyć jego naprawę, sprzedaż lub oddanie – być może ktoś inny będzie mógł jeszcze go używać. Reprezentantami takiego podejścia są m.in. firmy produkujące elektronarzędzia. Urządzenia te są nie tylko projektowane tak, by były trwałe i wydajne, lecz także z myślą o możliwości wymiany zużytych części na nowe. Producenci dostarczają na rynek oryginalne komponenty, co umożliwia fachowcom samodzielną naprawę lub oddanie urządzenia do serwisu. Dzięki temu elektronarzędzia mogą służyć przez wiele lat, co ogranicza ilość odpadów i wspiera zrównoważony rozwój.

Takie praktyki nie tylko wydłużają cykl życia produktów, lecz także zmniejszają potrzebę produkcji nowych urządzeń, co przyczynia się do oszczędności surowców i energii. To doskonały przykład tego, jak zasady gospodarki obiegu zamkniętego mogą być skutecznie wdrażane w różnych sektorach przemysłu.